Kritik Analitik Dusunce Konferansindan Notlar / Celal Taner

Prof.Dr. Celal Tuner`in KRITIK ANALITIK DUSUNCE Konferansindan Notlar:

*(Rad 11)

~ Modernizm bir bolgeyi bir kitayi degil kureyi etkilemistir. Bizim modernligi kabul edisimiz aci olmustur. Savaslar ve sonrasinda gelen yenilgiler, ayakta durarmamanin sonucunda bize ulasmistir. Yani bizi teget gecmemistir. Zaten teget gecmesinide istemememisizdir.

~ Modern dunyada varolmakla-bilmenin yeri degismistir.
Niteliksel olan ] Eski (Kadim) Dunya
Niceliksel olan ] Yeni (Modern) Dunya

~ Neden ve Nicin sorulari Metafizigin sordugu sorulardir. Nasil sorusu ise Modern dunyanin sordugu sorudur. Modern dunya icerikle degil sekil ve fizikle ilgilenir.

~ `Varlik-Deger-Bilgi` de eksen kaymasi yasanmistir.

~Modern dunyada
1 Nitelik degil nicelik one cikmistir
2 Inanmak esasken suphe one cikmistir
3 Cemaatin hakikati degil bireyin hakikati esas alinmistir.

~ Sahsiyet: degeri gorunur kilmaktir.
Bugun sahsiyetli olabilseydik degerlerimizi koruyabilirdik. Inandiklarimizla yasadiklarimizin arasindaki farklilik, bizi sahsiyetsizlestirmistir.

~ Dusunce insani insane kilan seydir. Bugun dusunmeye firsat bulunamamaktadir. Teknolojinin, bilimin, basilan kitaplarin, ortaya cikan bilginin degisimini takip etmeye calisirken, durup dusunmeye firsat kalmamistir.

~ Dusunmek varligin sesine kulak vermektir.

~ Dusunce; birilerinin dusuncesiyle, gorusuyle cizilen yolda gitmek degil, colde yeni bir yol cizmektir.

~ Gunumuzun en buyuk problemlerinden biri neyin degerli neyin degersiz oldugunu ayirt edemememizdir.

~ Geleneksel terimlerle yeni durumlari, olusumlari anlayamiyoruz.

~ Gorebildigimiz gelenek, modernligin bize gosterdigi gelenektir.

~ Allah`in murad ettigi birdir, tektir. Onu gorebilecek, dusunecek ve kavrayabilecek olan bizleriz. Eger bir eksen dusunursek, dikey eksen Allah`in muradidir(hicbir zaman degismeyecek olan), yatay eksende olan yansima ise, bizim gorebildiklerimizle, yasadigimiz zaman dilimi, olaylar, o gunun fikirleriyle sekillenip uygulanabilir hale gelen dindir.

~ Murad ve yansimayla ilgili bir ornek verecek olursak. Mesela evlilik; Allah`in murad ettigi iki ruhun birlesmesidir. Dunyaya yansimasi `isteme, tanisma, soz, nisan, nikah, balayi vb` sekilde olur. Balayinin neden surda degilde burda yapildiginin tartisma konusu haline getirlmesi ise murad edilenden cikmayi, kaymayi gosterir.

~ Fizik ve metafizik bulusmadigi surece hep bir eksiklik varolacaktir. Ikisinin bulusacagi en guzel ornek sanattir.

~ Moder dunya sadece fizige bakmaktadir. Bugun biz de eslerimizi secerken yanliz buna bakar olduk. Kadim dunyada ise fizikten once ahlak esas alinirdi.

~ Bugunun dunyasinda metafizige yer yoktur. Kadim dunya bize metafizigi hatirlatirdi.

~ Kadim dunyada oldgundan daha az gorunmek siar edilirdi. Bugunun modern dunyasinda ise olamayan vasiflar, varliklar var gibi gosterilmektedir.

~ Elestirisel cozumleyici dusunce, dusunceyi elekten gecirir. Modern dunya dusuncenin yapisini bozmustur. Bu yuzden bu elege ihtiyacimiz vardir.

~ Kadim dunya Kur`an`i Kerim`e Allah`in kelami olarak bakarken, gunumuz dunyasi musaf olarak bakmaktadir. Cunku modern dunya sekille nicelige onem verir, niteligi unutmustur.

~ Idealler ile gercekler arasi acildiginda; bu, duygular harekete gecirilerek kapatilmaya calisilir ama fayda saglamaz. Ya da entellektuel bilgi ile kapatmaya calisilir, fakat bugunun dunyasinda bilginin hizli gelismesinden dolayi buda mumkun degildir.

~ Kadim dunya varim oyleyse dusunuyorum, moder dunya dusunuyorum oyleyse varim demister.

~ Metafizikle fizigi birlestirmek, Leyladan Mevlaya gitmekle olur. Baska turlu olmaz. Leyla`da takilmamak gerekir.

~ Kant zihni ikiye bolmustur ve itiraz bu noktadadir:
1 Sezar`in akli- dunya icin
2 Hz. Isa`nin akli- ahiret icin

~ Bizim icin bilginin kaynagi vahiydir, modern dunyada ise akildir.

~ Cumlenin kurulusunda neyi onemsiyorsaniz onu vurgularsiniz. Batida cumle ozne, nesneyle kurulur. Doguda ise eylem onemlidir, cumle fiil ile baslar.

~ Gelenegin dunyasinda kalamadigimizdan gelenek ile modernligin karsilastirilmasi ve birbirine ayna tutulmasi gerekir.

~ Mutezileye gore amel imandan bir cuzdur. Arada zorunluluk iliskisi vardir. Ebu Hanifeye gore amel imandan bir cuz degildir. Arada imkan iliskisi vardir.

~ Bati dunyasi diyalektigi kesmistir. Bizim acimizdan sorunlari cozemez . Bu noktada modernlik anaforu heryanimizi sarmistir.

~ Modernlik bir taraftan standartlastirma yaparken bir tafartanda farkliliga saygi olusturmaya calisir. Bu bir paradokstur ve moderligin kendi icinde catismasini gosterir.

~ Insan tek basina kemalete ulasamaz.

~ Sokrates bilmek ile eylemek arasinda zorunluluk iliskisi vardir der. Aristotales ise bilemek ile eylem arasinda imakan iliskisi vardir der.

~ Etosfer degerleri ve fiziksel dunyayi icine alir.

~ Degerler pusulalardir.

~ 15yy da gercegi rahipler soyluyordu, 15yy-19yy arasi gercegi bilim adamlari anlatiyordu, simdinin dunyasinda ise bize gercegi (goreceli olan) medya anlatiyor.

~ Bugun dindar insanlarin dusuncesi geleneksel davranis ise moderndir.

~ Modernizm hastaliginin sebepleri:
1 Bireyselcilik, benlik, bencillik. Eger ben diye baslarsaniz, beni digerleri ile bulusturamazsaniz egoizimde kalirsiniz.
2 Ozgurlukleri kisitlar. Ama karsi tarafa surekli ozgur oldugu izlenimi verilir.
3 Siyasetin nesrunema bulmasi. Bu ahlakin ve hukukun kalmadiginin gostergesidir. Asil olan ahlaktir, sonra hukuk gelir, en az olmasi gereken ise siyasettir.

~ Kavramlar yetersiz tasiyicilardir.

~ Kadim dunyayla aramizdaki iliskiyi kaybettik. Gecmise vakif olmadigimiz surece gelecegede vakif olamayiz.

~ Medeniyyetlerin nobet donemleri vardir. 200 yil once bu nobeti biraktik, ve tekrar alicagimiz gun icin hazirlanmaliyiz.

~ Hakikate amatorce ulasamayiz.

Oneriler ve ogutler:
~ Problemi anlamak cozumun yarisidir.
~ Okumalarimizda arka plani anlamaya calismaliyiz.
~ Taklidi imandan tahkiki imana gecmemiz gereklidir.
~ Entellektuel uhructan daha cok metafizik uhruc onemlidir.
~ Halle halledilemeyecek hicbirsey yoktur.
~ Musluman kalabilme kaygilarimizin diri olmasi lazimdir.
~ Din Cenabi Hakkin gor dedigi yerden bakmaktir. (M.Islamoglu)
~ Modern dunyanin agindan hallenerek kurtulabiliriz.
~ Ideallerimizi canli tutmaliyiz
~ Modernlizmin buharlasmasi metafiziksel bakisimizin canlanmasi gerekir.

~~~~~~~
Vusulsuzlugumuz usulsuzlugumuzdendir
Yola revan olursunuz veya olamazsiniz.
~~~~~~~~~~~

Not: Cok bereketli ve guzel bir konferansti. Elhamdulillah, ordaydik ve istifade ettik. Bunlar annemle birlikte aldigimiz notlar, duyabildiklerimiz, anlayabildiklerimiz..Umarim sizde istifade edersiniz..